Văn biểu cảm là gì? Nhu cầu và mục đích của văn biểu cảm

4.8/5 - (35 votes)
Văn biểu cảm là gì? Nhu cầu và mục đích của văn biểu cảm

Văn biểu cảm và cách viết bài văn biểu cảm là một phân môn được dạy trong chương trình văn học trung học cơ sở. Hãy cùng tìm hiểu văn biểu cảm là gì để học sinh dễ phân biệt với các thể loại khác như văn thuyết minh, văn nghị luận, văn chính luận… Đồng thời biết cách viết đoạn văn, bài văn biểu cảm hay nhất.

Biểu cảm là gì

Biểu cảm là sự thể hiện và bày tỏ tình cảm, suy nghĩ của con người thông qua ngôn ngữ hoặc các phương tiện khác. Bởi vì trong cuộc đời một con người trải qua bao niềm vui, nỗi buồn, những yêu thương, hờn giận … 

Bạn cũng có thể bày tỏ hoặc chia sẻ cảm xúc của mình. Vì vậy, biểu đạt là một nhu cầu thiết yếu của con người trong cuộc sống hàng ngày.

Văn biểu cảm là gì

van-bieu-cam-la-gi
văn biểu cảm là gì

Văn biểu cảm là một trong những cách sáng tạo của văn học. Văn biểu cảm được viết ra để gửi gắm những cảm xúc, tình cảm, cách nhìn nhận, đánh giá, cách nhìn của con người về thế giới xung quanh, đối tượng tình cảm hay những vấn đề nan giải. Những tình cảm thể  hiện trong bài văn biểu cảm thường mang tính nhân văn,  như tình yêu đối với trái đất, thiên nhiên, con người.

Tại trường học, các chủ đề cho bài văn biểu cảm được đưa ra như sau. 

  • Biểu cảm về ai đó (người thân, bạn bè, giáo viên,…). 
  • Biểu diễn về các hiện tượng, sự vật và vẻ đẹp của thiên nhiên (đêm trăng, sông, núi, cánh đồng, vườn cây ăn trái …). 
  • Biểu cảm về tác phẩm và nhân vật trong tác phẩm văn học

Bạn có thể quan tâm

các biện pháp nghệ thuật và tác dụng

nhân hóa là gì

phong cách ngôn ngữ là gì

thuyết minh là gì

phương thức biểu đạt là gì

ẩn dụ là gì

Nhu cầu và mục đích của văn biểu cảm

Riêng với dạng đề biểu cảm về một tác phẩm, học sinh cần hiểu và cảm nhận được  ý nghĩa, vẻ đẹp toát ra từ nội dung và nghệ thuật mà tác giả sử dụng để đánh giá và bộc lộ cảm xúc phù hợp, ấn tượng.

Nhìn chung, đề văn biểu cảm được đưa ra dưới nhiều hình thức khác nhau, nhưng dù đưa ra chủ đề biểu cảm nào thì hầu hết các chủ đề trên đều hướng đến mục tiêu lôi cuốn con người đến với những cảm xúc tích cực trong cuộc sống.

Văn biểu cảm có đặc điểm gì

Từ các khái niệm về văn biểu cảm, ta sẽ đi tìm hiểu những đặc điểm của văn biểu cảm dưới đây.

Đối tượng biểu cảm

Đối tượng của bài văn biểu cảm thường là sự vật, hiện tượng gợi cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ. Trong văn biểu cảm, chủ thể có thể là người, sự việc có thể là sự vật, hiện tượng tự nhiên.

Nội dung biểu cảm

Vì đời sống tâm hồn con người  phong phú, sôi động, nội dung biểu đạt cũng phong phú, sôi động như chính tâm hồn con người, nên con người thường ngẩn ngơ trước cảnh đẹp của trời,  trăng, núi, sông. Hãy bày tỏ cảm xúc của bạn khi có cơ hội chiêm ngưỡng những cảnh đẹp này. 

Học sinh cũng có thể viết nội dung về tình cảm tích cực trong các mối quan hệ hàng ngày, ví dụ: tình cảm gia đình, tình bạn, sự nhân ái trong cuộc sống cộng đồng.

Ví dụ về văn biểu cảm

Trong chương trình THCS, có rất nhiều tác giả chọn cảnh đẹp thiên nhiên để thể hiện mối liên hệ, tình cảm của mình. Ví dụ. :

“Trong tù không rượu cũng không hoa/ Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ

Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ/ Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.”

(“Ngắm trăng” – Hồ Chí Minh)

Nhìn lại những câu ca dao, chúng ta có thể thấy lời nhắc nhở về công ơn sinh thành dưỡng dục của ông bà ta đã mang lại nhiều tình cảm tốt đẹp tồn tại trong cuộc sống của con người.

“Công cha như núi ngất trời/ Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông

Núi cao biển rộng mênh mông/ Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi”

Những lưu ý khi làm bài văn biểu cảm

Khi làm bài văn biểu cảm, học sinh có thể bộc lộ tình cảm, cảm xúc của mình một cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Nếu học sinh chọn phương thức biểu đạt trực tiếp thì học sinh sử dụng những từ ngữ đơn giản hàng ngày để bộc lộ trực tiếp tình cảm, cảm xúc. 

Ngoài việc thể hiện trực tiếp cảm xúc của mình trước những đồ vật cụ thể, bạn cũng có thể lựa chọn những hình ảnh mang ý nghĩa ẩn dụ, tượng trưng để gửi gắm những tâm tư, tình cảm này. Chính những hình ảnh này đã giúp cho việc thể hiện tình cảm của con người trở nên sinh động và hấp dẫn hơn.  

Dù sử dụng phương thức biểu đạt nào, học sinh cũng phải thể hiện được cảm xúc chân thực, trung thực nhằm khơi gợi lòng tin và sự đồng cảm của người đọc đối với bài văn biểu cảm. Chỉ khi đó, bài văn biểu cảm của bạn mới có hiệu quả và có giá trị.

Văn biểu cảm có mấy loại

van-bieu-cam-co-may-loai
văn biểu cảm có mấy loại

Có 3 loại bao gồm

Văn biểu cảm về người

Văn biểu cảm viết về con người  là sự thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả đối với một ai đó. Chủ yếu là những cảm xúc tích cực như tình yêu, tình cảm, nỗi nhớ… 

Các dạng biểu cảm về những người tiêu biểu, chẳng hạn như về những người thân như ông bà, cha mẹ, thầy cô, bạn bè thân thiết. 

 Cách làm văn biểu cảm về con người:

  • Phần mở bài: Giới thiệu sơ lược về các nhân vật biểu cảm được nêu trong bài kèm theo tình cảm của em đối với họ.
  • Phần thân bài:

+ Tả một số nét về nhân vật, từ đó để người đọc hình dung rõ ràng về các đối tượng được trình bày trong bài. 

+ Tiếp theo, nêu suy nghĩ, cảm xúc của mình về nhân vật (có thể bộc lộ trực tiếp hoặc gián tiếp). 

+ Phần biểu cảm, tác giả có thể làm theo trình tự từ miêu tả đến biểu cảm. Bạn cũng có thể bày tỏ cảm xúc của mình đối với các nhân vật bằng cách liên hệ qua những câu chuyện và kỷ niệm.

  • Phần kết bài:

+ Khẳng định và nhấn mạnh lại cảm xúc của bạn đối với người mà bạn cần bày tỏ. 

+ Bày tỏ ý kiến ​​và đánh giá nhân vật của bạn.

Tham khảo nhiều tài liệu văn học tại AMA

Văn biểu cảm về sự vật

Từ khái niệm văn biểu cảm là gì và cách tạo lập bài văn biểu cảm về sự vật, chúng ta cần nắm được mục đích của việc biểu đạt sự vật. Các hình ảnh như cây cối, sông ngòi, đồ vật và động vật đều được. Từ đó, bày tỏ cảm xúc và sự trân trọng của mình đối với những điều đã được đề cập. 

Các bước làm văn biểu cảm về sự vật:

  • Phần mở đầu: Giới thiệu ngắn gọn về những vấn đề được đề cập.
  • Phần thân bài:

+ Mô tả ngắn gọn về đối tượng được mô tả. 

+ Các sự việc thường  theo trình tự kể và giải thích và miêu tả câu chuyện để thể hiện cảm xúc của mình.

  • Phần kết bài:

+ Khẳng định cảm nhận của bạn về những điều đã nêu. 

+ Mở rộng vấn đề: Đánh giá sự việc, phán đoán, tìm kiếm sự đồng ý.

Văn biểu cảm về các tác phẩm trong văn học

Đây là dạng đề yêu cầu tác giả nêu cảm nghĩ về tác phẩm, bài văn, bài thơ. Đặc biệt, tác giả nên trình bày những cảm xúc và liên tưởng tưởng tượng, cũng như cân nhắc về nội dung và hình thức của tác phẩm.

Cách làm văn biểu cảm về các tác phẩm trong văn học:  

  • Phần mở đầu: Giới thiệu tác phẩm (có thể giới thiệu bạn biết đến tác phẩm như thế nào).
  • Thân bài: cảm nghĩ của bạn về tác phẩm:

+ Suy nghĩ của em về nội dung: Tác phẩm thể hiện nội dung gì? Em nghĩ gì về nội dung được đề cập trong tác phẩm? 

+ Cảm xúc đối với nghệ thuật: Các hình thức nghệ thuật đó thể hiện ở những khía cạnh nghệ thuật nào? Em đánh giá như thế nào về những khía cạnh nghệ thuật này?

  • Phần kết bài: Nêu lên ấn tượng, cảm nghĩ chung về tác phẩm được nói đến.

Các yếu tố trong văn biểu cảm

  • Các phương thức tự sự và miêu tả được sử dụng trong văn biểu cảm có tác dụng gợi hình ảnh về sự vật, hiện tượng cần biểu cảm. Nhờ đó, nó giúp tác giả truyền tải cảm xúc của mình một cách chân thực và biểu cảm hơn. 
  • Phương thức tự sự hay miêu tả cũng chỉ hỗ trợ trình bày và không biểu cảm, kể chuyện về các đối tượng một cách chi tiết hoặc cụ thể. Vì vậy, cần phân biệt rạch ròi giữa văn biểu cảm và văn tự sự hay văn miêu tả. 

Như vậy, AMA đã hướng dẫn chi tiết về chủ đề văn biểu cảm là gì và những thông tin liên quan. Mong rằng bài viết trên đây đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích về văn học nhằm phục vụ cho học tập và đời sống.