Ẩn dụ là gì? Ẩn dụ và hoán dụ giống và khác nhau như thế nào

Trong văn học, chắc hẳn chúng ta cũng không còn gì xa lạ với khái niệm ẩn dụ. Tuy nhiên, không phải bạn nào cũng hiểu được ẩn dụ là gì và cách sử dụng phép ẩn dụ ra sao. Hãy tham khảo ngay bài viết dưới đây để nắm được hết thông tin về phép ẩn dụ trong môn Ngữ Văn. 

Ẩn dụ là gì

Ẩn dụ là một biện pháp tu từ được sử dụng khi các sự vật, hiện tượng được nhắc đến thông qua việc gọi tên một sự vật hiện tượng khác khi cả 2 có những nét tương đồng với nhau. Nhờ đó, việc diễn đạt của người dùng sẽ được tăng thêm phần gợi cảm, gợi hình.

Thực tế, trong cuộc sống hàng ngày hiện nay, con người cũng thường xuyên sử dụng hình ảnh ẩn dụ để diễn đạt, trình bày về một vấn đề nào đó. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách sử dụng phép ẩn dụ đúng ngữ cảnh và ngữ nghĩa. 

Xem thêm tính từ là gì

Ví dụ về ẩn dụ

Phép ẩn dụ thường được sử dụng trong các câu ca dao, tục ngữ hoặc trong văn học. Ví dụ như sau:

Ví dụ 1:

“ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng

Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ “

Trong câu thơ trên, hình ảnh ẩn dụ được sử dụng là mặt trời. Mặt trời ở câu thơ thứ nhất là mặt trời thật, còn mặt trời ở câu thơ thứ hai để chỉ Bác Hồ. Qua cách nói ẩn dụ này, tác giả muốn làm nổi bật hình ảnh Bác Hồ là người đã soi sáng cho lí tưởng, đường đi của cả dân tộc Việt Nam.

Ví dụ 2: 

“ Thuyền về có nhớ bến chăng

Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền “

Trong câu ca dao trên, tác giả muốn làm nổi bật mối quan hệ khăng khít giữa “thuyền” và “bến”. Hai hình tượng này được dùng để tượng trưng cho mối quan hệ giữa người với người, của một cô gái chung thuỷ luôn đợi chờ người yêu đi xa. 

Ví dụ 3:

“Nước non lận đận một mình

Thân cò lên thác, xuống ghềnh bấy nay”

Trong câu trên, thân cò được dùng để ẩn dụ cho hình ảnh người nông dân ngày ngày phải lao động vất vả để trang trải cuộc sống. 

Các hình thức ẩn dụ

Vậy thì với phép ẩn dụ thì hiện nay có bao nHiện nay, ẩn dụ được chia thành 4 hình thức với 4 đặc điểm nhận biết riêng biệt. Cụ thể như sau:

Ẩn dụ hình thức

Đây là hình thức ẩn dụ dựa vào sự giống nhau giữa hình thức của các sự vật, hiện tượng với mục đích dấu đi một phần ý nghĩa của câu thơ, câu văn đó.

Ví dụ: 

“ Về thăm quê Bác làng sen

Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng”

Trong câu thơ này, hình ảnh ẩn dụ “ thắp lên lửa hồng” dùng để nói về hoa râm bụt đỏ rực đang nở.

Ẩn dụ phẩm chất

Phép ẩn dụ phẩm chất sẽ thay thế sự tương đồng giữa phẩm chất của sự vật hiện tượng này với phẩm chất của sự vật, hiện tượng khác.

Ví dụ:

“Người cha mái tóc bạc

Đối lửa cho anh nằm”

Câu thơ sử dụng hình ảnh ẩn dụ người cha mái tóc bạc dựa trên sự tương đồng về phẩm chất với Bác Hồ đã có tuổi. Hình ảnh Bác với mái tóc bạc phơ chăm lo giấc ngủ cho những chiến sĩ giống như người cha gì chăm sóc cho đàn con thơ của mình.  

Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác

Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác miêu tả tính chất, đặc điểm của sự vật, hiện tượng này bằng giác quan nhưng thông qua từ ngữ để sử dụng cho giác quan khác.

Ví dụ: “Trời hôm nay ánh nắng vàng giòn tan”

Câu nói này dùng phép ẩn dụ chuyển đổi cảm giác để miêu tả ánh nắng rất lớn có thể làm khô tất cả mọi sự vật. Thay vì sử dụng thị giác để cảm nhận ánh nắng khi tác giả dùng từ giòn tan là vị giác để miêu tả ánh nắng này.

Ẩn dụ cách thức

Phép ẩn dụ này dùng những cách thức khác nhau để miêu tả về cùng một sự vật, hiện tượng. 

Ví dụ: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”

Câu tục ngữ để bày tỏ lòng biết ơn những người lao động – những người đã tạo ra thành quả để chúng ta dùng, do đó chúng ta cần luôn nhớ đến công lao của họ. 

Xem thêm phương thức biểu đạt là gì

Ẩn dụ và hoán dụ giống và khác nhau như thế nào

Để phân biệt được ẩn dụ và hoán dụ, chúng ta cần hiểu khái niệm hoán dụ là gì. Hoán dụ là phương pháp gọi tên một sự vật, hiện tượng bằng một sự vật, hiện tượng khác có mối quan hệ gần gũi để tăng thêm sức gợi cảm, gợi hình. 

Xem thêm nhiều tài liệu văn học khác tại AMA

Ẩn dụ và hoán dụ có điểm gì giống nhau

• Đều là những biện pháp tu từ được dùng để gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng sự vật, hiện tượng khác
• Được sử dụng trong câu văn với mục đích tăng thêm tính diễn đạt, biểu cảm cho người đọc
• Đều ứng dụng sự liên tưởng để gợi tả

Ẩn dụ và hoán dụ khác nhau như thế nào

• Ẩn dụ: dựa vào mối quan hệ tương đồng về hình thức, cách thức, phẩm chất, cảm giác để gợi tả
• Hoán dụ: dựa vào mối quan hệ gần gũi và cụ thể như: cái toàn thể và cái bộ phận, vật bị chứa đựng và vật chứa đựng, cái trừu tượng và cái cụ thể, sự vật và dấu hiệu của sự vật.

Ẩn dụ tiếng Anh là gì

Ẩn dụ tiếng Anh là metaphor

Như vậy, thông qua bài viết trên của AMA, các bạn đã phần nào hiểu rõ ẩn dụ là gì và cách thức sử dụng nó. Hãy ứng dụng linh hoạt phép ẩn dụ trong văn học để tác phẩm của bạn được tăng thêm sức gợi hình, sức biểu đạt hơn.